ΠΛΑΤΩΝ ΜΑΛΙΚΟΥΡΤΗΣ
Νέες επιχειρηματικές και εμπορικές ιδέες, νέα προϊόντα, νέες υπηρεσίες, νέες καταναλωτικές εμπειρίες, νέα brands, νέες αγορές, σε όλα τα μήκη και τα πλάτη της υφηλίου απαξιώνουν τους υφιστάμενους κλάδους της οικονομίας και αναδιανέμουν την παγκόσμια ζήτηση. Ζούμε σε ένα κόσμο που αλλάζει ριζικά και σφύζει από τις καινοτομικές ιδέες των απανταχού entrepreneurs, σε μια διεθνή κοινωνία που επιζητά το διαφορετικό και αυτό που παράλληλα προσφέρει εξαιρετική αξία. Δεν υπάρχει πλέον μέλλον για αυτούς που δεν ενστερνίζονται τα νέα δεδομένα και την επιτακτική ανάγκη του Καινοτομείν.
Οι διορατικές επιχειρήσεις σε όλη την υφήλιο αναζητούν απεγνωσμένα τον τρόπο να ενσωματώσουν διαδικασίες δημιουργίας και εφαρμογής της καινοτομίας στην εσωτερική οργάνωσή τους, και ταυτόχρονα δημιουργούνται ασταμάτητα νέα brand names και προϊόντα. Η Καινοτομία στην Ε.Ε. παρακολουθείται πλέον (από το 2006) και διακρατικά με δείκτες μέσω του Innovation Scorecard.
Είμαστε αντιμέτωποι με μια παγκόσμια ξέφρενη καινοτομική δραστηριότητα, που για τις επιχειρήσεις σημαίνει συνειδητοποίηση αφενός του γεγονότος ότι η συντριπτική πλειοψηφία των προϊόντων και υπηρεσιών αφορά όμοια και μη διαφοροποιημένη προσφορά και αφετέρου της επιτακτικής ανάγκης για καινοτομική διείσδυση σε νέα μερίδια αγοράς.
Μόνο οι επιχειρήσεις που έχουν κατανοήσει τις νέες ανάγκες της αγοράς και έχουν δεσμευθεί στην δημιουργία και παροχή προϊόντων καινοτομικής αξίας θα παραμείνουν στο παιχνίδι.
WHAT’S UP
Η Καινοτομία στην ολότητα της χρήσης της αφορά στην έμπνευση, στη σύλληψη και στην αποκρυστάλλωση μιας νέας και πρωτοποριακής ιδέας, στην μεταφορά της σε εμπορεύσιμο προϊόν ή υπηρεσία, μέσω μιας αποτελεσματικής και αποδοτικής μεθόδου (υφιστάμενης, βελτιωμένης ή νέας) παραγωγής ή/ και διανομής. Σε κάθε περίπτωση το αρχικό και συνεχές ζητούμενο αποτελεί το απτό αποτέλεσμα, σε επιχειρηματικό, κοινωνικό ή θεσμικό πλαίσιο.
Διακρίνουμε δυο σχολές σκέψης σχετικά με την προέλευση της καινοτομίας:
1. Ντετερμινιστική Σχολή: Θεωρεί την Καινοτομία ως το αποτέλεσμα της ταυτόχρονης δράσης εξωτερικών παραγόντων, π.χ. οικονομικές, κοινωνικές, πολιτισμικές, δημογραφικές αλλαγές κ.λπ.
2. Ατομικιστική Σχολή: Θεωρεί την Καινοτομία ως το αποτέλεσμα της ενασχόλησης προικισμένων και εξαιρετικά ταλαντούχων ατόμων, υποβοηθουμένων από την διαίσθηση ή και την τύχη.
Διακρίνουμε τέσσερα μοντέλα σχετικά με την προέλευση της καινοτομίας:
1. Γραμμικό Μοντέλο Καινοτομίας
Το Γραμμικό Μοντέλο επιστήμης και καινοτομίας λόγω της απλότητάς του και των ομαλών τεχνολογικών και οικονομικών εξελίξεων επικράτησε έντονα από το 1945 μέχρι την δεκαετία του ’80. Στη συνέχεια αναπτύχθηκαν περισσότερα σύνθετα μοντέλα, καθώς η Καινοτομία θεωρήθηκε τόσο ως το αλληλεπίδρασης της επιστήμης, της τεχνολογικής και βιομηχανικής ανάπτυξης και των αναγκών της κοινωνίας, όσο και ως μη γραμμική αλληλουχία διακριτών φάσεων ή δραστηριοτήτων.
Η Καινοτομία αφορά σε γραμμική αλληλουχία συγκεκριμένων και διακριτών φάσεων ή δραστηριοτήτων και εστιάζεται στην αιτία της εκδήλωσής της, είτε λόγω εξελίξεων στην κοινωνία/ αγορά, είτε λόγω τεχνολογικής ανάπτυξης, ορίζοντας κατ’ αυτόν τον τρόπο δυο μοντέλα, αυτό της Τεχνολογικής Καινοτομίας (Technology Push) και αυτό της Καινοτομίας του Marketing (Market Pull).
Η Τεχνολογική Καινοτομία στηρίζεται στην εφαρμογή μιας νέας τεχνολογίας και δημιουργεί νέες αγορές, χωρίς προ-υφιστάμενη ζήτηση. Ήταν δημοφιλές κατά τις δεκαετίες ’50 – ’60 και δίνει έμφαση στις δραστηριότητες R&D, με την αγορά ως δέκτη των επιτευγμάτων της τεχνολογίας.
Η Καινοτομία του Marketing στηρίζεται στην αναζήτηση και στην κατανόηση των αναγκών και των προσδοκιών της κοινωνίας. Θεωρείτο δημοφιλές την δεκαετία του ’70 και δίνει έμφαση στο Marketing, με την αγορά να προσδιορίζει τους στόχους των δραστηριοτήτων R&D.
Σήμερα όλοι κατευθύνονται από τις ανάγκες του καταναλωτή (και της κοινωνίας), τον οποίον επιθυμούν να συναρπάσουν, δημιουργώντας ή/και εκτιμώντας τις ανάγκες του και την ζήτηση των αποτελεσμάτων της Καινοτομίας, γεγονός που δίνει προβάδισμα στην Καινοτομία του Marketing, η οποία συνήθως στοχοποιεί την Τεχνολογική Καινοτομία.
2. Συζευκτικό Μοντέλο Καινοτομίας
Το Συζευκτικό Μοντέλο Καινοτομίας δίνει έμφαση στην συνεργασία και στην αλληλεπίδραση των τμημάτων R&D και Marketing. Ιδιαίτερα δημοφιλές την δεκαετία του ’80, στοχεύει τόσο στην δημιουργία ζήτησης για νέα προϊόντα, όσο και στην τυχαία αναζήτηση της καινοτομίας μέσα από την ανακάλυψη νέων αναγκών της αγοράς ή και παλαιών που δεν έχουν καλυφθεί ικανοποιητικά από τον ισχύοντα ανταγωνισμό.
3. Αλληλεπιδραστικό Μοντέλο Καινοτομίας
Το Αλληλεπιδραστικό Μοντέλο Καινοτομίας, δημοφιλές μεταξύ ’80 – ’90, αφορά σε μια λογική και συνεχή αλληλουχία σταδίων εξέλιξης, και αναπτύσσεται μέσω μιας διαλεκτικής σχέσης ανάμεσα στις επιχειρήσεις και στην κοινωνία, μέσω της οποίας οι πρώτες νοιώθουν και κατανοούν τις ανάγκες και τις προσδοκίες της αγοράς, και επαναπροσδιορίζουν τα προϊόντα ή/ και τις υπηρεσίες τους. Δίνει βάρος στον τρόπο με τον οποίο επινοείται και υλοποιείται η Καινοτομία, καθ’ όλα τα στάδιά της (creativity, marketing, R&D, design, production, logistics), καθώς και στην αλληλεξάρτησή τους. Δεν πρόκειται για γραμμική διαδικασία, δηλαδή για σαφώς οριοθετημένες φάσεις, για μια αυτόματη αλληλουχία ενεργειών. Προσδιορίζεται μέσω ενός σύνθετου συστήματος αλληλεπιδράσεων και παλινδρομικών μεταβάσεων μεταξύ διαφόρων λειτουργιών και διαφόρων παραγόντων.
4. Μοντέλο Βελτιωτικής - Ριζικής Καινοτομίας
Η καινοτομία διακρίνεται σε δύο είδη, βάση των επιπτώσεών της σύμφωνα με το μοντέλο Βελτιωτικής - Ριζικής Καινοτομίας, καθώς μεταβάλλει τη γνώση των επιχειρήσεων και τις ικανότητές τους να παράγουν και να προωθούν νέα προϊόντα/ υπηρεσίες, που ενδεχομένως καθιστούν τα υπάρχοντα μη ανταγωνιστικά.
Η Ριζική Καινοτομία (Radical Innovation) δημιουργεί μεγάλες και σημαντικές αλλαγές. Υπερβαίνει τα όρια και επιδρά δραστικά τόσο στις επιχειρήσεις, όσο και στην αγορά, προκαλώντας σημαντική αναδόμηση, χαρακτηρίζοντας κυρίως τις νέο-εισερχόμενες επιχειρήσεις ενός κλάδου και λιγότερο τις εγκαθιδρυμένες.
Η Βαθμιαία ή Σταδιακή Καινοτομία (Incremental Innovation) δημιουργεί σε συνεχή βάση αλλαγές στις καταναλωτικές συνήθειες της αγοράς, επιφέροντας μια σειρά από ποσοτικές αλλαγές σε γνωστές παραμέτρους ενός προϊόντος, ή εισάγοντας τεχνικά χαρακτηριστικά σε υφιστάμενα προϊόντα.
Η ΑΓΟΡΑ ΔΕΝ ΤΣΟΥΛΑΕΙ
«Έχουμε κρίση». «Κάθε πέρσι και καλύτερα». «Πρέπει να κάνουμε περικοπές». «Η Ελλάδα δεν τραβάει». «Χρειαζόμαστε κάτι άλλο.» «Κάτι μας λείπει». «Τα πράγματα δεν πάνε καλά». «Η Πολιτεία μας έχει σκίσει». «Οι ανταγωνιστές μας τρελάθηκαν».
Και πολλά άλλα σχετικά.
Ναι. Πολλές φορές η αγορά χαρακτηρίζεται από πεσμένη ψυχολογία και οικονομικές στενότητες. Αυτό κάτι σημαίνει. Η κατανάλωση μπορεί να έχει μειωθεί, αλλά υπάρχει. Πολλοί τα βγάζουν πλέον δύσκολα, κάποιοι δεν τα καταφέρνουν, μερικοί έχουν βρει τον τρόπο τους.
Σε κάθε περίπτωση αυτή είναι η αγορά και πρέπει να την αντιμετωπίσεις. Αν έχεις βγάλει πολλά λεφτά και η επιχείρησή σου δεν τσουλάει. Αν παράλληλα βαρέθηκες και κουράσθηκες, κλείσ’ τα και αγόρασε οικόπεδα. Αν, από την άλλη, δεν έχεις άλλες επιλογές ή αν αγαπάς αυτό που έχεις δημιουργήσει, σκέψου αλλιώς, ξύπνα στο νέο κόσμο!
Η Καινοτομία είναι μια λύση, καθώς αποτελεί τη βασική προϋπόθεση για την εξασφάλιση της ανταγωνιστικότητάς σου. Μη ξεχνάς ότι ο κύκλος ζωής των προϊόντων/ υπηρεσιών σου έχει συρρικνωθεί δραματικά και αναπόφευκτα χρειάζεσαι ανανέωση. Μόνο έτσι θα επιβιώσεις.
Το πιο αποθαρρυντικό στοιχείο της ζωής των επιχειρήσεων η απώλεια της καινοτομίας. Η ολοένα αυξανόμενη ανάγκη για διαφοροποίηση της προσφοράς, αναδεικνύει την καινοτομία σε βασικό παραγωγικό πόρο και αναγκαία συνθήκη επιβίωσης κάθε επιχείρησης.
Ανακάλυψε τεχνολογικά ανανεωμένα προϊόντα, βελτίωσε διαδικασίες οργάνωσης ή/ και παραγωγής που σου εξασφαλίζουν χαμηλότερο κόστος, διέθεσε αποτελεσματικότερα τα προϊόντα σου. Επένδυσε στην Γνώση, ώστε να επιτύχεις εκροές καινοτομιών. Αποφάσισε τις στρατηγικές επιλογές σου και τις επενδύσεις σου, ώστε να εντάξεις στην εσωτερική δομή σου την καινοτομική δραστηριότητα. Μάθε να αναζητάς και να απορροφάς την γνώση. Δημιούργησε ένα σύστημα διάχυσης της γνώσης και των πληροφοριών, ένα περιβάλλον καινοτομίας.
EΧΩ ΤΑΒΑΝΩΣΕΙ
Κατά τον P. Drucker οι πηγές για άντληση και αξιοποίηση από τις επιχειρήσεις της καινοτομίας είναι επτά, εξ αυτών τέσσερις είναι ενδογενείς και τρεις είναι εξωγενείς. Επανεξέτασε τον τρόπο που σκέφτεσαι και τον τρόπο που λειτουργεί η επιχείρησή σου, ώστε να δημιουργήσεις τη δική σου καινοτομία.
1. Το απρόσμενο, δηλαδή, η απρόσμενη επιτυχία ή αποτυχία, το απρόσμενο εξωτερικό γεγονός. Η απρόσμενη επιτυχία προσφέρει μεγάλη ευκαιρία για επιτυχημένη καινοτομία. Πρέπει όμως αυτή η ευκαιρία να γίνει αντιληπτή ώστε να μην απορριφθεί και μετά βέβαια, να αναλυθεί η επιτυχία της προκειμένου να αναζητηθούν τρόποι καλύτερης αξιοποίησής της, καθώς και στελέχωσης της επιχείρησης με ικανά άτομα που θα ανταποκριθούν στις απαιτήσεις της αποτελεσματικότερης εκμετάλλευσής της.
Η απρόσμενη αποτυχία αποτελεί μια θαυμάσια ευκαιρία για επαναθεώρηση σχεδίων και προγραμμάτων που μπορεί να οδηγήσει στο καινούργιο.
Το απρόσμενο εξωτερικό γεγονός παίζει συχνά σημαντικό ρόλο στην ανάδειξη της ευκαιρίας για καινοτομία, αρκεί να υπάρχει η ετοιμότητα για την αναγνώρισή της.
Η γνώση και η πείρα πάνω σε ένα συγκεκριμένο κλάδο, αποτελούν απαραίτητη προϋπόθεση για επιτυχημένη εκμετάλλευση του απρόσμενου εξωτερικού γεγονότος. Μια εκμετάλλευση δηλαδή, που αξιοποιεί την υπάρχουσα πείρα χωρίς να χρειαστεί να αλλάξει τη δουλειά του κανείς.
2. Η δυσαρμονία ανάμεσα στην αντικειμενική και την υποτιθέμενη πραγματικότητα, αποτελεί μια αντίφαση που πολλές φορές είναι αδύνατο να γίνει αντιληπτή και παρά ταύτα, συνιστά σύμπτωμα ευκαιρίας για καινοτομία. Είναι σε κοινή θέα όλων αλλά δεν τη βλέπει κανείς.
3. Η λειτουργική ανάγκη η οποία ξεκινάει από τη δουλειά που πρέπει να γίνει. Η ανάγκη βρίσκεται στη βάση της εφευρετικής προσπάθειας και εστιάζεται περισσότερο στο σκοπό και λιγότερο στην κατάσταση. Επανασχεδιάζει μια διαδικασία, συμπληρώνει ένα κρίκο πού λείπει. Τα συνηθέστερα αίτιά της είναι οι δυσαρμονίες και οι δημογραφικές αλλαγές ένεκα των οποίων ανατρέπονται οι μέχρι πρότινος γνωστές διαδικασίες και απαιτείται βελτίωσή τους προκειμένου να ανταποκριθούν στη νέα ζήτηση.
4. Οι ξαφνικές αλλαγές στη δομή του κλάδου της οικονομίας που βρίσκουν το κοινό απροετοίμαστο, όπως και τις επιχειρήσεις. Χάριν παραδείγματος αναφέρονται οι αλλαγές του κλάδου των τηλεπικοινωνιών, η ραγδαία ανάπτυξή του, ο διπλασιασμός του όγκου του, η σύγκλιση τεχνολογιών (πληροφορικής και επικοινωνιών) και η ραγδαία αλλαγή του τρόπου διεκπεραίωσης εργασιών (από την αίτηση και την αναμονή στην άμεση απόκτηση και λειτουργία της τηλεφωνικής συσκευής).
Ως εξωγενείς πηγές άντλησης καινοτομίας από τις επιχειρήσεις, προσδιορίζονται από τον Drucker (1990) οι ακόλουθες:
1. Τα δημογραφικά στοιχεία: οι πληθυσμιακές αλλαγές ασκούν μεγάλη επίδραση στο τι, από ποιον και σε τι ποσότητες θα αγοραστεί.
2. Οι αλλαγές στις αντιλήψεις, τις διαθέσεις και στο νόημα, η αισιόδοξη ή απαισιόδοξη προοπτική και θεώρηση του κόσμου, η εμπιστοσύνη των καταναλωτών, το αίσθημα ασφάλειας, η μείωση ή αύξηση της αβεβαιότητας κ.λπ.
3. Η νέα γνώση, επιστημονική και μη. Η καινοτομία που στηρίζεται στη γνώση είναι η σημαντικότερη για την επιχείρηση και η πλέον προσοδοφόρα από όλες.
Innovation Rules
Η Καινοτομία δεν είναι μια θεωρητική επιστήμη, μια πτυχιακή εργασία ή ένα μάθημα μεταπτυχιακών σπουδών.
Η Καινοτομία είναι το Πάθος και η Δέσμευση να κατανοείς τι κάνει χαρούμενους τους πελάτες σου, ποια προβλήματα αντιμετωπίζουν, ποιες είναι οι προσδοκίες τους. Να δημιουργείς και να διαθέτεις αυτό που ενθουσιάζει την αγορά και καλύπτει τις ανάγκες της, αυτές που γνωρίζει και αυτές που αναδύεις.
Η Καινοτομία δεν αφορά απαραίτητα λευκοντυμένα στελέχη σε εργαστήρια R&D.
Σήμερα κυριαρχεί το marketing.
Όπου και να ζεις, ότι και να κάνεις, δεν έχεις καμιά δικαιολογία να μη γνωρίζεις τις καινοτόμες εξελίξεις σε Αυστρία, Νορβηγία, Ιαπωνία, Βραζιλία και όχι μόνο.
Καινοτομία (Innovation): «Κάθε σκέψη, συμπεριφορά ή πράγμα, που είναι νέο (καινό) γιατί είναι ποιοτικά διαφορετικό από τις υπάρχουσες μορφές.» (Unesco, 1972)
Καινοτομία (Innovation): «Η επιτυχημένη αξιοποίηση και εφαρμογή της νέας γνώσης.» (Jaumotte & Pain, 2005)
Καινοτομία (Innovation): «Η ανανέωση και η μεγέθυνση του εύρους των προϊόντων, των υπηρεσιών και των αγορών τους, η εγκαθίδρυση νέων μεθόδων παραγωγής, προσφοράς και διανομής, η εισαγωγή αλλαγών στο μάνατζμεντ, στην οργανωτική δομή, στις συνθήκες εργασίας και στις δεξιότητες των εργαζομένων.» (Green Paper on Innovation, COM 1995, 688).
Η καινοτομία συνίσταται στην οργανωμένη και με συγκεκριμένο στόχο έρευνα για αλλαγές και στη συστηματική ανάλυση των ευκαιριών που αυτές οι αλλαγές ενδέχεται να προσφέρουν για οικονομική, ή κοινωνική καινοτομία. (P. Drucker , 1990)
Η καινοτομία είναι 99% προσπάθεια και 1% έμπνευση. (Τhomas Edison)
Επιτυχημένη υιοθέτηση ή αξιοποίηση καινοτομίας δεν σημαίνει απαραίτητα και ανακάλυψη αυτής.
Ανακάλυψη της καινοτομίας δεν σημαίνει απαραίτητα και επιτυχημένη αξιοποίηση/ εφαρμογή αυτής.
H επιχειρηματικότητα δεν είναι ούτε επιστήμη ούτε τέχνη, είναι πρακτική στην οποία η γνώση αποτελεί το μέσο για την επίτευξη του σκοπού της. Είναι τρόπος συμπεριφοράς παρά χαρακτηριστικό της προσωπικότητας. (P. Drucker,1985)
H επιχειρηματικότητα είναι μια διαδικασία δημιουργίας, ή η σύλληψη μιας ευκαιρίας και η επιδίωξη εκμετάλλευσής της, ανεξάρτητα από τον έλεγχο, ή την κατοχή των μέσων υλοποίησής της (Timmons,1994&2007, Harvard Business School)
